پرسشی از محضر علامه مصباح یزدی

پرسش:

چرا پیامبران (علیهم السلام) در مقابل موانع هدایت مردم و مستکبران برخورد قهرآمیز داشتند؟

پاسخ:

پس از آن که خداوند توسط فرستادگانش مردم را به حق هدایت کرد و راه حق را از باطل بازشناساند، تا آنان با شناخت و معرفت صحیح و البته با انتخاب آزادانه خود راه هدایت را برگزینند؛ گروهی مستکبر و منفعت طلب که با سوء استفاده از جهل و نادانی مردم سرمایه های انبوهی فراهم ساخته اند و دعوت انبیاء و هدایت مردم را مانعی بزرگ در برابر اهداف و منافع شیطانی خود می بینند، به مبارزه با پیامبر خدا بر می خیزند و نمی گذارند که او با مردم سخن گوید و ‌آیات حق را بر آنان بخواند تا هدایت شوند. آنان با اعمال شکنجه و آزار و اذیت های فراوان و ایجاد مشکلات طاقت فرسا مانع هدایت مردم می گردند. خداوند، در قرآن کریم، از این گروه که مانع هدایت انسان ها می گردند به «ائمة الکفر» و سردمداران فساد و تباهی نام می برد و فرمان می دهد که پیامبر و یارانش با آنان مبارزه کنند و آنها را از سر راه هدایت مردم بردارند؛‌ چون وجود آنها و استمرار فعالیت و حرکت شیطانی و باطل آنها موجب نقض غرض الهی است. چرا که خداوند می خواهد همه ی انسان ها هدایت شوند و راه حق و باطل را بشناسند، اما آنان مانع می شوند.
«...فَقَاتِلُوا أَئِمَّةَ الْکُفْرِ إِنَّهُمْ لاَ أَیْمَانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ یَنْتَهُونَ»(1)
با پیشوایان کفر پیکار کنید، چرا که آنها پیمانی ندارند [به هیچ پیمانی پایبند نیستند]، شاید (با شدّت عمل) دست بردارند.
بنابراین، خداوند برای تحقق اهداف حکیمانه اش در جهان دستور می دهد که پیامبر و یارانش و اساساً همه ی مسلمانان در گستره ی تاریخ با موانع هدایت؛ یعنی، زورگویان عالم، سلاطین، ستمگران، مال پرستان و همه ی قدرت های شیطانی که مانع هدایت مردم شده اند، بجنگند و آنان را نابود سازند. از این رو به پیامبر اکرم امر می فرماید:
«یَا أَیُّهَا النَّبِیُّ جَاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنَافِقِینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِیرُ»(2)
ای پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن و بر آنها سخت بگیر؛ جایگاهشان جهنم است و چه بد سرنوشتی است.
در جای دیگر خداوند به پیامبر دستور می دهد با کسانی که مال و جان مسلمانان را در خطر افکنده اند و با خشونت با آنان رفتار می کنند، مقابله به مثل کند و با کمال خشونت با آنان بجنگد.
«وَ قَاتِلُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَکُمْ... وَ اقْتُلُوهُمْ حَیْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَیْثُ أَخْرَجُوکُمْ»(3)
و در راه خدا با کسانی که با شما می جنگند نبرد کنید... و آنها را [که از هیچ گونه جنایتی اِبا ندارند] هر کجا یافتید، به قتل برسانید؛ و از آنجا که شما را بیرون ساختند [=مکه]، آنها را بیرون کنید.
از این رو با کسانی که مانع هدایت شدن مردم اند و با استکبار خویش در پی تضعیف دین و احکام اسلام اند و یا با دستاوردهای دینی همچون نظام مبتنی بر اسلام به مقابله بر می خیزند و می خواهند ثمره ی زحمات انبیاء و اولیاء و شهدا را هدر دهند باید با شدت و خشونت برخورد کرد، همان گونه که انبیاء (علیهم السلام) چنین می کردند و پیامبر اکرم (صلّی الله علیه و آله و سلّم) اسلام نیز از سوی خدا به آن امر شده بودند. پس جای سهل انگاری و کوتاه آمدن و خوشرویی با این دشمنان دین و بشریّت نیست، زیرا اگر آنها با خوشرویی و لبخند قابل اصلاح بودند هر آیینه اخلاق نیکوی پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) آنها را هدایت می کرد. خلاصه آن که: پیامبران (علیهم السلام) همه ی انسان ها را بر هدایت و خیر و سعادت دعوت می کنند، اما اگر در میان ایشان کسانی باشند که علاوه بر آن که خود ایمان نمی آورند، با عناد و استکبار خود مانع هدایت شدن دیگران می گردند؛ چاره ای جز برخورد شدید و قهرآمیز با آنها باقی نمی ماند لااقل راه خوشبختی و کمال بر روی دیگران مسدود نماند و انسان های دیگر از موهبت هدایت و سعادت محروم نمانند.
از این رو انبیاء (علیهم السلام) با موانع هدایت مردم و مستکبران برخورد قهرآمیز داشتند.

پی نوشت :

1. آل عمران/12.
2. توبه/73.
3. بقره/191-190.

منبع مقاله :
مصباح یزدی، محمد تقی؛ (1391)، پاسخ استاد به جوانان پرسشگر، قم: انتشارات مؤسسه ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی (قدس سرّه)، چاپ اول